Çdo popull ka rregullat e veta të udhëtimit. Një koleg imi që punonte korrespondent në Najrobi tregonte se gjatë udhëtimeve në kontinentin afrikan kishte parë pasagjerë që udhëtonin me avion – me keca e këndesa. Një koleg tjetër, i cili prej 50 shteteve afrikane, ka vizituar 41, ka raportuar më shumë se njëherë mbi aterrimet e detyrueshme ose pothuaj rrëzimet e avionëve të kompanive afrikane. Udhëtimi me avion është përherë një përjetim. Ky përjetim është i jashtëzakonshëm edhe në Europë, për shembull në vijën ajrore Zürich-Prishtinë, Air Diaspora, siç do të mund të quhej. Është gjithmonë mirë kur njerëzit janë të hapur, kur flasin me njëri-tjetrin, shkëmbejnë mendime, por në avionët mes metropolit zviceran dhe atij kosovar s’ka kufi, s’ka rregulla, s’ka ngurrim sa i përket muhabetit. Nuk ka as kufi të sferës private. Andaj, ka ardhur koha për dekretimin e disa rregullave, të cilat do të mund të hynin në fuqi që sot, më 1 janar 2017.
Të palejueshme janë pyetjet: «sa e ke rrogën» dhe «a i ke punët mirë me shefin»? Ndalohet përpjekja dëshpëruese për të hyrë në bisedë me stjuardesa. Absolutisht e papranueshme është që para gjithë atij mileti t’i kërkoni stjuardesës numrin e telefonit. (Në fakt, asnjë stjuardese nuk duhet t’i kërkohet numri i telefonit). Edhe më qesharake bëhet situata kur pasagjeri s’ndalet së foluri gjepura me stjuardesën për dy qëllime: t’i bëjë përshtypje stjuardesës, të cilës pastaj sërish do të provojë t’ia marrë numrin e mobilit dhe t’ju tregojë udhëtarëve përreth se e ka mësuar gjermanishten mirë. Ndonëse mënyra se si pasagjeri ynë i dashur nga diaspora i lakon emrat, përemrat dhe mbiemrat është një aventurë gramatikore. Një ndër pyetjet klasike është edhe kjo: «A është sanduiçi me mish derri? Schwein? Nicht Schwein? Kein Schwein?» Gjithsesi, një pyetje krejtësisht e panevojshme, sepse në mbështjellësin e sanduiçit do të shihni një derr të vogël dhe mbi të një kryq të madh. Domethënë: s’ka mish derri!
Ndalohet edhe përpjekja për ndërrimin e vendeve në avion, duke i tubuar të gjithë kushërinjtë, dajallarët dhe tezet në pesë apo gjashtë karrige. Një synim i tillë shkakton rrëmujë të paparë në avion. Ndalohet edhe shkuarja në tualet nëse nuk e dini se edhe dera e tualetit të avionit mbyllet. Këmbëngulja për t’u ulur në karriget e para nuk dëshmon asgjë për statusin tuaj shoqëror, rrjedhimisht është e panevojshme.
Bile në rast rreziku gjasat më të mëdha për të shpëtuar i kanë ata që ulen në pjesën e pasme të avionit. Ndalohet edhe biseda me pilotin pas aterrimit, duke i thënë atij: «Shumë mirë i ke grah». Mbathni këpucë të përshtatshme, ato me taka të larta prezantoni në klubet e Prishtinës, mjafton. Nuk do të lini përshtypje të mirë nëse e mbushni grushtin me çokollata ndërsa stjuardesa, pas shërbimit të ushqimit, bën xhiron e fundit nëpër avion. Ideja është që secili të marrë nga një çokollatë të vogël – një përshëndetje e ëmbël nga Zvicra dhe reklamë për vendin, sepse Zvicra nuk ka miniera siç e ka Kosova Trepçën, por orë, djathë e çokollata.
Kulmi i tmerrit është nëse filloni t’i terrorizoni pasagjerët me muhabete në stilin: «I kam tri çika. Dy i kam rehatu’, njanën në Llap, tjetrën te do të Preshevës të ramë në Fushë-Kosovë. Me mujt edhe këtë të tretën me rehatu diku. Po shkon koha. Çika ka hy për 19 vjet».
Natyrisht duhet të ketë edhe disa rregulla kur të ktheheni nga Kosova. Parimisht mund të merrni me vete turshi, por mbyllni mirë fuçitë apo enët e tjera me të cilat dëshironi t’i transportoni specialitetet e vendlindjes. Simpatike është edhe kur sillni në Zvicër një çifteli, por mos tentoni të demonstroni shkathtësitë tuaja muzikore para stjuardesave. Nëse në vitin 2017 i respektoni këto rregulla, kushedi, ndoshta do të keni sukses t’ia merrni numrin e telefonit ndonjë stjuardese. Por mos dilni në takim me çifteli. http://dialogplus.ch/
